Peter van Nistelrooij, de initiatiefnemer achter het Vorstengrafmonument. Hij raakt er niet over uitgepraat en brengt met rondleidingen de plek tot leven.
Op bedrijvenpark Vorstengrafdonk ligt het grootste en rijkst gevulde vorstengraf van Nederland. Dankzij de inzet van betrokken burgers, archeologen, lokale ondernemers en verenigingen kreeg deze unieke prehistorische vindplaats een tweede leven. Het initiatief begon bij Ossenaar Peter van Nistelrooij – en groeide uit tot een collectief eerbetoon aan het verleden van Oss.
“Waarom weet bijna niemand in Oss hoe bijzonder dit is?”
Het is een vraag die Peter van Nistelrooij zichzelf in de jaren ‘90 regelmatig stelde. Terwijl archeologen uit het hele land hun praktijkervaring opdeden in de Osse bodem, wist vrijwel niemand in Oss van het bestaan van het bijzondere Vorstengraf van Nederland. Dat moest anders. Wat begon met nieuwsgierigheid, groeide uit tot een missie. Peter, die werkte als facility manager, besloot het initiatief te nemen om het Vorstengraf opnieuw op de kaart te zetten. Hij riep vrijwilligers op, ontwikkelde een projectplan en wist uiteindelijk meer dan 400.000 gulden aan financiering binnen te halen. “Oss is een stad waar we dingen samen voor elkaar krijgen,” zegt hij trots.
Een vorst, een zwaard en een geheim dat 2700 jaar verborgen lag
Originele bronzen urn (een situla) die in Oss is gevonden, met de bijzondere inhoud.
Het Vorstengraf dateert uit de vroege ijzertijd (ca. 700 v.Chr.) en is uniek in zijn soort. De vondst uit 1933 bestond onder meer uit een bronzen situla (een emmervormige urn) met daarin een ritueel gebogen, rijk versierd ijzeren zwaard ingelegd met goud – in 1933 het oudste ijzeren voorwerp ooit in Nederland gevonden. Rondom deze vondst zijn inmiddels meerdere archeologen gepromoveerd en de inzichten blijven zich ontwikkelen, mede door nieuwe technologieën en onderzoek. Lees meer over deze vondst via het Rijksmuseum van Oudheden waar de originele vondsten ook worden bewaard.
Reconstructie van de Vorstengrafdonk met educatieve meerwaarde
Het huidige Vorstengrafmonument is geen simpele replica, maar een educatieve reconstructie met een dwarsdoorsnede van de heuvel, QR-codes naar informatieve website, en informatieborden die steeds worden aangevuld met nieuwe inzichten. Ernaast zie je kleinere grafheuvels en een verwijzing naar een vermoedelijke ‘dodenweg.’ En ook hedendaags Oss doet mee want de locatie is zelfs verrijkt met moderne graffiti streetart van BME Graphics.
Het ontwerp van het Vorstengrafmonument is van landschapsarchitect Herman Nooijen en werd met cortenstaal gebouwd, een onderhoudsarm en duurzaam materiaal. De plek is vrij toegankelijk en trekt bezoekers uit heel Nederland, van scholen tot wielerclubs. Rondleidingen worden verzorgd door de Stichting Archeologie Maasland, waarvan Peter nog altijd actief lid is.
Paalgraven: een hardnekkige vergissing
Vlakbij ligt knooppunt Paalgraven, vernoemd naar de palen die rondom oude grafheuvels stonden. “Een fout uit de jaren dertig,” zegt Peter. “Ze dachten toen dat het een soort mausolea waren, gebouwtjes met een dak erop. Dat klopt dus niet. Rijkswaterstaat heeft die term toen overgenomen, het is niet meer terug te draaien.” In de volksmond heet het gebied Zevenbergen.
Het gebogen zwaard als herkenningspunt in Oss
In 2019 werd het gebogen zwaard van Oss opnieuw in de schijnwerpers gezet met een metershoge replica op de rotonde bij Museum Jan Cunen. Het zwaard komt als het ware uit de urn naar boven. Het ontwerp van Julie Wulfhorst en Sjef Hoogstede werd uitgevoerd met Ledverlichting en symboliseert het originele zwaard uit het graf. Lees hier meer over hoe Baaijens constructie uit Oss het heft heeft gesmeed. Lees meer via Archeologie Leeft.
Wil je het verhaal van het grootste vorstengraf van Nederland zelf beleven?
Bezoek de locatie aan de Vorstengrafdonk in Oss of plan een rondleiding met Peter als gids, via de Stichting Archeologie Maasland.
Meer informatie over de Vorstengrafdonk:
Stichting Archeologie Maasland
Rijksmuseum van Oudheden over het Vorstengraf
Wikipedia: Vorstengraf Oss en De Zevenbergen
Replica Zwaard van Oss
Volg stadsarchief Oss op Facebook
Boek over Vorstengraven van Oss
Het verhaal over de Vorstengraven van Oss is ook gepubliceerd in de Ossensia reeks. Deze werd in 1936 in het leven geroepen door de Osse archivaris Jan Cunen (1884 – 1940). De uitgave waarin 90 jaar onderzoek naar dit unieke grafheuvellandschap samenkomt, is 80 jaar na zijn dood verschenen.
Het boek is verkrijgbaar bij boekhandel Derijks in Oss en Museum Jan Cunen. ISBN 978-90-833437-0-9
